Αιγίνα – 3 Αυγούστου 2025 – Paula Tsoni
Πολλοί Έλληνες και ξένοι ταξιδιώτες συνδέουν την Αίγινα, με τις αμμώδεις παραλίες της, τις φιστικιές και τον επιβλητικό ναό της Αφαίας ή το μοναστήρι του Αγίου Νεκταρίου, του οποίου η ιστορία ετοιμάζεται να μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη με πρωταγωνιστή τον Mickey Rourke.
Όμως λίγοι γνωρίζουν την συναρπαστική ιστορία του αρχαίου πολεμικού λιμανιού της Αίγινας. Ένα μοναδικό αρχιτεκτονικό σύστημα, ασυνήθιστο σε σχέση με άλλες μεσογειακές εγκαταστάσεις, που παρέμεινε ανοικτό στους λουόμενους να το εξερευνήσουν, παρά το γεγονός ότι αποτελεί αντικείμενο σημαντικής διεθνούς αρχαιολογικής έρευνας.
Κρυπτός Λιμήν – Το μυστικό λιμάνι της αρχαιότητας
Βρίσκεται στο ακρωτήρι Κολώνα, στους πρόποδες της ακρόπολης της Αίγινας, και περιλαμβάνει τα ημιβυθισμένα τείχη ενός από τα σημαντικότερα πολεμικά λιμάνια της αρχαίας Ελλάδας. Αναφέρεται από τον Παυσανία τον 2ο αιώνα μ.Χ. ως «κρυπτός λιμήν» (secret harbor), καθώς ήταν γνωστό μόνο στους ντόπιους και δύσβατο για τους εχθρούς.
Η προέλευση του ονόματος εντοπίζεται στο τεχνητό σύστημα υφάλων – στο σημείο που πολλοί περιγράφουν σαν θαλάσσιο ναρκοπέδιο –, το οποίο δημιουργήθηκε ώστε να αποτρέψει την είσοδο εχθρικών πλοίων στον κόλπο. Η Δέσποινα Κουτσούμπα, θαλάσσια αρχαιολόγος στον Ελληνικό Οργανισμό Υποβρυχίων Αρχαιοτήτων, σημειώνει ότι τα μέσα «πέτρινα» εμπόδια ήταν στην πραγματικότητα κατασκευές ανθρώπινης καταγωγής που με την πάροδο του χρόνου ενώθηκαν και μοιάζουν με φυσικούς βράχους. Το σύστημα αυτό αποτυπώνεται ακόμη και σε σύγχρονους βαθυμετρικούς χάρτες ναυσιπλοΐας.
Ακόμη και σήμερα, όταν εισέρχεται κανείς στο λιμάνι της Αίγινας, παρατηρεί ένα φράγμα έξω από την είσοδο που δυσκολεύει τον πλους των σκαφών.
Ένα ταξίδι στο παρελθόν από τη θάλασσα
Αντικρίζοντας τη θάλασσα, ο ήχος και η ζωντάνια των λουομένων σήμερα διευκολύνουν την φαντασία να μεταφερθεί σε αρχαίες εποχές, όταν χιλιάδες χρόνια πριν η Αίγινα ήταν μία από τις πιο ισχυρές ναυτικές δυνάμεις. Εκείνη την εποχή, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, είχε στείλει 30 πληρωμένες τριήρεις στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ., πριν ακόμη ακμάσει η Αθήνα ως κυριάρχος πόλη-κράτος στον ελληνικό κόσμο.
Μετά την ελληνική νίκη επί των Περσών, οι Αιγινήτες εγκρίθηκαν από το μαντείο των Δελφών για τη γενναιότητά τους, ωστόσο λίγα χρόνια αργότερα οι Αθηναίοι κατέστρεψαν την πόλη τους, καθώς ήταν ο κυριότερος ανταγωνιστής εμπορικά και στρατιωτικά.
Η έρευνα στο λιμάνι της Αυράς (Avra Beach)
Τα τελευταία χρόνια, η έρευνα επικεντρώνεται ιδιαίτερα στο πολεμικό λιμάνι, γνωστό ως η περιοχή κάτω από την παραλία Αύρας – το πιο ορατό καθώς είναι περιφραγμένο. Αν και κάποιες τουριστικές ιστοσελίδες αναφέρουν ότι η Αίγινα διέθετε έως και 400 τριήρεις στην ακμή της, η αρχαιολόγος θεωρεί ότι αυτή η εκτίμηση είναι υπερβολική. Μέχρι στιγμής, έχουν εντοπιστεί 15 υπόστεγα πλοίων στο βόρειο τμήμα του λιμανιού, πιθανότατα περισσότερα υπήρχαν στο νότο, αλλά καταστράφηκαν μερικώς κατά την κατασκευή του σύγχρονου εμπορικού λιμανιού ή έχουν καλυφθεί από φερτά υλικά κάτω από την παραλία.
Τα ερείπια ξεδιπλώνονται από την επιφάνεια του νερού έως βάθος δύο μέτρων, ή τρία μέτρα έξω από το υποβυθισμένο τείχος.
